Spirit of Japan

Usako

Najstarsze japońskie malowidła, które przetrwały do dnia dzisiejszego, pochodzą z okresu II - VI wieku i znajdują się głównie na ścianach grobowców z okresu Kofun, czyli czasu w którym były wznoszone monumentalne kurhany. Malowidła te składające się z kilku barw, z dominacją czerwieni, są zbiorem figur geometrycznych, ułożonych w taki sposób, że do tej pory nie udało się nikomu odgadnąć, co one przedstawiają.
Później jako podkład wykorzystywano rozmaite przedmioty codziennego użytku takie jak parawany, naczynia, parasole, kimona.

Jednak rozwój malarstwa w Japonii jako sztuki w prawdziwym słowa tego znaczeniu nastąpił po wprowadzeniu buddyzmu, który przyczynił się do emigracji wykształconych mnichów koreańskich, którzy przywożąc ze sobą obrazy, teksty religijne i inne przedmioty różnego przeznaczenia wywołali zainteresowanie kulturą starych cywilizacji wśród Japończyków. Pierwszymi artystami byli emigranci z Korei i Chin. Po 700 roku Japonia nawiązała bezpośrednie kontakty z Chinami, co zapoczątkowało znaczny wzrost zainteresowania tym Krajem.

Wielu japońskich mnichów, artystów, nauczycieli wyjeżdżało do Państwa Środka by pobierać tam lekcje przez szereg lat. Wracając do kraju, przywozili mnóstwo rzeczy z Chin, które które później były często wykorzystywane jako wzór przez japońskich artystów.
W 894 roku zaprzestano wysyłania oficjalnych poselstw do Chin, gdyż korzyści wynikające z regularnych kontaktów były mniejsze niż koszty wysłania poselstwa. Japończycy dzięki zdobytej wiedzy zaczęli tworzyć własną niepowtarzalną kulturę przystosowując pewne elementy kulturalne pochodzące z Chin do własnych gustów.
Ponowne ożywienie kontaktów z Chinami nastąpiło dopiero w okresie Kamakura, co zaowocowało nowym nurtem w malarstwie - malarstwo monochromatyczne .

W Japonii istniały dwa typy obrazów - MAKIMONO czyli poziome rolki papieru, oraz KAKEMONY rozwijane od góry do dołu i wykorzystywane jako ozdoba ścian. Dopiero w XII wieku rozwinęło się malarstwo historyczne i rodzajowe. Na długich rolkach, w formie zwięzłej narracji, ilustrowano bitwy, natomiast na drobnych obrazkach sceny z życia domowego. Artysta nie używał przy tym koloru, a jedynie pociągnięcia pędzla, pozornie przypadkowe linie składające się w pełny obraz.
Technika malowania tuszem również przybyła z Chin. Podczas malowania scen dziejących się w domu, autorzy zazwyczaj zdejmowali dach by ukazać wnętrze. Linie architektoniczne w nich sięgały poza ściany, a trzeci wymiar był niezwykle podkreślony. Obrazy malowane tuszem (suibokuga) stawały się coraz modniejsze, by w okresie Muromachi (1392-1573), zająć pozycję głównego stylu w malarstwie.

Wielu artystów prócz malarstwa, zajmowało się także poezją, i często dopisywali oni na swoich obrazach stosowne inskrypcje poetyckie. W XV wieku zwyczaj umieszczania tekstu na obrazach stał się obowiązującą regułą.

W okresie Mumoyama nastąpił rozkwit malarstwa barwnego, zadziwiającego swoim rozmachem i siłą wyrazu.
Gdy Kanô Tan'yu został oficjalnym malarzem shôguna, kontynuatorzy szkół malarskich okresu Momoyama zostali odsunięci na bok i po roku 1615 większość z nich próbowała zarabiać na życie jako właściciele sklepików z obrazami, którzy od czasu do czasu malowali obrazy na zamówienie, lub też pracując na roli.
W XVI i XVII wieku wzorem dla malarstwa rodzajowego były kompozycje pejzażowe. Przedstawiano sławne widoki, zabytki i sceny z życia miast, zaczęto kłaść większy nacisk na poszczególne postacie, oddając wiernie wygląd strojów ze wszystkimi szczegółami.

W XVII wieku rozwinął się w Kioto ruch artystyczny nanga, który skupiał grupę artystów związanych z kulturą chińską, tworzących nastrojowe pejzaże.

W XVIII wieku w Edo (dzisiejsze Tokio) powstał nowy kierunek sztuki - drzeworyt, określany terminem ukiyo-e (obrazy przepływającego świata). Malarstwo tego gatunku przedstawiało świat łatwych rozrywek, przyjemności i wszelkich uciech doczesnych.

W XIX wieku rząd Meiji starał się w jak największym stopniu "unowocześnić" kraj i wdrażał w życie wiele wzorców z zachodu. Nie ominęło to także malarstwa, zaczęły powstawać obrazy olejne malowane na płótnie, które nazywano - yôga (zachodnie malarstwo). Wielu artystów yôga wyjeżdżało do Europy, by wzbogacić swoją wiedzę. Jednak nie zapomniano o tradycji i wielu artystów tworzyło obrazy wierne dalekowschodnim ideałom, które zwane były dla odróżnienia - nihonga (japońskie malarstwo).
Oba kierunki tj. yôga i nihonga istnieją obecnie obok siebie. Większość malarzy tworzy w jednym z tych styli, ale coraz częściej można zauważyć w pracach dzisiejszych artystów przenikanie się obu rodzajów malarstwa, i tworzenie się nowego nurtu w japońskiej sztuce.

źródło: TPJ

Krulik

Stronka, na której można obejrzeć zwój Kitano Tenjin, znajdujący się w Metropolitan Museum of Art (wyjaśnienia po angielsku)

[link widoczny dla zalogowanych]